του Σέρτζι Μπελμπέλ

“Δεν είναι εύκολο ν’απαλλαγείς απ’το μίσος όταν το’χεις βυζάξει”

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Από το Μάρτιο στη σκηνή του Altera Pars.

“Το Αίμα”, ένα βαθιά πολιτικό κείμενο με εικόνες που σοκάρουν, από τον βραβευμένο
Καταλανό Σέρτζι Μπελμπέλ, σε σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου, για πρώτη φορά στην
Ελλάδα, στο Altera Pars. Ο σπουδαιότερος θεατρικός συγγραφέας των τελευταίων δεκαετιών στην Καταλονία, με τα έργα του μεταφρασμένα σε δώδεκα γλώσσες, σε ένα έργο πιο επίκαιρο από ποτέ, μιλά με ωμότητα αλλά και συγκινητική ευθύτητα για τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της Ευρώπης.

Λίγα λόγια για το έργο:

Μια ιδιόμορφη οικογένεια που δρα στο πλαίσιο μιας μυστηριώδους τρομοκρατικής οργάνωσης, απαγάγει μια καθηγήτρια φιλοσοφίας και σύζυγο ενός βουλευτή ζητώντας λύτρα και απειλώντας να κόβει ένα μέλος του σώματος της κάθε 10 ώρες. Η παρέμβαση της κυβέρνησης, καθυστερεί την πληρωμή, αυξάνοντας την αγωνία της κοινής γνώμης για την τύχη της απαχθείσας.
Σ’ ένα παράλληλο χωροχρόνο ένας άντρας και μια γυναίκα στο πάρκο, δύο αστυνομικοί και μια κρυφή ερωμένη εμπλέκονται απροσδόκητα στην ιστορία.
Ο συγγραφέας παραθέτει μια αλληλουχία καθημερινών και φαινομενικά απλοϊκών στιγμιοτύπων, οικείων σε όλους μας, στα οποία αναπάντεχα εισβάλει η βία διαταράσσοντας το ρου της ιστορίας. Κεντρικός πυρήνας του έργου αναδεικνύεται η αιώνια διαπάλη ανάμεσα στο εγώ και στο εμείς, ανάμεσα στη συλλογική και την ατομική ευθύνη, και γύρω από αυτή αναπτύσσονται τα υπόλοιπα θέματα που θίγονται στο έργο όπως, η απάθεια των σύγχρονων ανθρώπων απέναντι στη βία, η καταπιεστική επιβολή της ομάδας στο άτομο, οι σχέσεις στοργής ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά και ο ηγεμονικός ρόλος της σύγχρονης γυναίκας, δημιουργώντας ένα σκοτεινό και λυρικό ποίημα για τη σύγχρονη καθημερινότητα.

“Μα τέλος πάντων, ποιος είναι, πού βρίσκεται, τι είναι αυτό το «εμείς»; Τι πρόσωπο έχει; Πώς αναπνέει; Πώς μιλάει; Πώς κινείται; Τι σκέφτεται; Τι χρώμα έχει το αίμα του; Εμένα αυτή η λέξη μου φαίνεται τελικά παράξενη. Τρομερή. Από αλλού. Από άλλη εποχή.”

Πρεμιέρα: 12 Μαρτίου 2018

Για τον Σέρτζι Μπελμπέλ

Γεννήθηκε στην Τερράσα (Βαρκελώνη) το 1963. Είναι θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και μεταφραστής θεάτρου. Σπούδασε Ρομανική και Γαλλική φιλολογία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Είναι καθηγητής δραματουργίας στο Ινστιτούτο Θεάτρου της Βαρκελώνης από το 1988. Από το 2006 μέχρι σήμερα είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου της Καταλονίας.

Από πολύ μικρή ηλικία ξεκίνησε να ασχολείται με την υποκριτική, ενώ ήταν ιδρυτικό μέλος της θεατρικής ομάδας του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης μέχρι την περάτωση των σπουδών του το 1986, διάστημα κατά το οποίο όχι μόνο σκηνοθετούσε αλλά παράλληλα μετέφραζε κάποια από τα έργα που ανέβαιναν. Παράλληλα, ξεκίνησε να γράφει και δικά του έργα για το θέατρο. Το 1987 τιμήθηκε για το Calidoscopis i fars d’avui με το βραβείο Marqués of Bradomin, βραβείο το οποίο σχετιζόταν με την δραματουργία νέων συγγραφέων κάτω από την ηλικία των 30 που δεν είχαν ζήσει την περίοδο της δικτατορίας του Φράνκο. Ως πρωτοστάτης αυτής της γενιάς ώθησε την δραματουργική ανανέωση στην Καταλονία σ’ ένα πλέον δημοκρατικό πλαίσιο που δημιουργούσε νέες προοπτικές, αισθητικές, κοινωνικές και πολιτικές.

Έχει γράψει περισσότερα από είκοσι θεατρικά έργα, από τα οποία αξίζει ιδιαίτερα να αναφέρουμε τα εξής: Έλσα Σνάιντερ, Συζυγικό κρεβάτι, Χάδια, Μετά τη βροχή, Μια στιγμή πριν, Οφσάϊντ, Το αίμα, Ο καιρός των Πλανκ, Ξένοι, Κινητό και Στην Τοσκάνη. Πολλά από αυτά τα έργα έχουν παρασταθεί με επιτυχία σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής (Πορτογαλία, Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ισλανδία, Σλοβενία,Κροατία, Πολωνία, Ιταλία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Καναδά, ΗΠΑ, Κολομβία, Αργεντινή, Μεξικό, Βραζιλία, Ουρουγουάη, Χιλή κ.ά)

Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, έργα των Μολιέρου, Γκολντόνι,Κολτές, Μαριβώ, Ντε Φίλιππο, Γιον Φόσσε και Μπέκετ.

Έχει σκηνοθετήσει έργα κλασικών και σύγχρονων συγγραφέων, μεταξύ άλλων των Σαίξπηρ, Καλδερόν, Μολιέρου, Γκολντόνι, Κολτές, Μαριβώ, Ντε Φίλιππο, Μάμετ, Μπενέτ ι Ζουρνέτ, Δαβίδ Πλάνα και Τζόρντι Γκαλθεράν.

Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Εθνικό Βραβείο Δραματικής Λογοτεχνίας της Αυτόνομης Κυβέρνησης της Καταλονίας, το Εθνικό Βραβείο Δραματικής Λογοτεχνίας του Υπουργείου Πολιτισμού της Ισπανίας, το Βραβείο Μολιέρου 1999 για την καλύτερη κωμωδία (Μετά τη βροχή), το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου της Αυτόνομης Κυβέρνησης της Καταλονίας, το Βραβείο ΜΑΧ για τις Σκηνικές Τέχνες του 2002 για τις διεθνείς παραγωγές των έργων του, το Βραβείο της πόλης της Βαρκελώνης το 2003 για τη διασκευή και τη σκηνοθεσία του έργου του Ντε Φίλιππο Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα, στο Εθνικό Θέατρο της Καταλονίας.

Σκηνοθετικό Σημείωμα:

Με αφορμή – ένα πραγματικό γεγονός – την απαγωγή και τη δολοφονία του Μιχέλ Άνχελ Μπλάνκο, ενός νεαρού βουλευτή του ισπανικού Λαϊκού Κόμματος το 1997 από την ΕΤΑ και τη σοκαριστική συνειδητοποίηση του συγγραφέα, πως η τρομοκρατία ήταν πλέον, στο λυκόφως της χιλιετίας, μέρος της καθημερινότητας των απανθρωπισμένων κοινωνιών, ο Σέρτζι Μπελμπέλ γράφει “Το Αίμα”, ένα έργο που μιλά για τη βία, την τρομοκρατία, αλλά κυρίως πραγματεύεται το θέμα της συλλογικής και της ατομικής ευθύνης. Ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Εκείνη τη στιγμή που το έμαθα αισθάνθηκα πως ήταν υποχρέωσή μας να κάνουμε κάτι… Όλοι ήμασταν τρομοκρατημένοι, αποφασίσαμε όμως να πάμε για φαγητό… η ζωή συνέχιζε κανονικά την πορεία της».

Σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η ΄΄εξέλιξη΄΄ και η εξάπλωση του φαινομένου της τρομοκρατίας ΄΄παραλύει΄΄ μεγαλουπόλεις, ανατινάζει δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, σκοτώνει αδιάκριτα και μαζικά αθώους πολίτες, επηρεάζοντας άμεσα η έμμεσα τις ζωές όλων μας… κι όμως παραμένουμε απαθείς και αμέτοχοι, αποχαυνωμένοι θαρρείς από την λεπτομερή αναμετάδοση των εικόνων βίας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης- ή εξαντλούμε, στην καλύτερη περίπτωση, την κοινωνική μας ευαισθησία αναρτώντας πρόχειρες, συνήθως, και επιφανειακές απόψεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – συμμετέχοντας άθελά μας σε έναν αέναο κύκλο ωμής βίας και τυφλού μίσους.

Στο ΄΄Αίμα΄΄, η ωμή βία, λεκτική και σωματική, επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα έργα του Μπελμπέλ στα πρότυπα του “in-yer-face theatre”, φτάνει στα άκρα προκειμένου να προβληματίσει και να αφυπνίσει συνειδήσεις…Το αίμα που κυλάει άφθονο σε όλες τις σκηνές του έργου, αποτελεί όχι απλά ένα σύμβολο αλλά το δομικό δραματουργικό στοιχείο της πλοκής που συνδέει την περιθωριακή μειοψηφία των τρομοκρατών με την πλειοψηφία της “κανονικότητας”, μολύνοντας – αλλά και καθορίζοντας – το σύνολο της κοινωνίας μας.

Η τρομοκρατική βία γίνεται κομμάτι της καθημερινότητας των πολιτών στην αποκτηνωμένη κοινωνία μας, όπως το φαγητό, το ποτό ή το σεξ…Οι απλοί, φαινομενικά ανούσιοι και κοινότοποι διάλογοι που αντιπαραβάλλονται σε αυτή, ενισχύουν δραματουργικά την αίσθηση αυτή…

Γινόμαστε μάρτυρες μιας ζοφερής εγκληματικής – τρομοκρατικής πράξης με ασαφή και απροσδιόριστα πολιτικά κίνητρα αφού, με ειρωνικό τρόπο αποδομείται κάθε πολιτική σκοπιμότητα.

Ζητούμενο της παράστασής μας, δεν είναι άλλωστε η πολιτική αντιπαράθεση σχετικά με το θέμα της τρομοκρατίας αλλά η ευαισθητοποίηση και η ενεργοποίηση των αντανακλαστικών του συνόλου της κοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό και επιθυμώντας τον ουσιαστικό και ανοιχτό κοινωνικό διάλογο, στόχος μας είναι δημιουργία παράλληλων δράσεων όπως η συνεργασία με κοινωνικούς φορείς (Πανεπιστήμια και Ιδρύματα κοινωνικών ερευνών) για τη διοργάνωση ανοιχτών συζητήσεων με το κοινό, με αφορμή την παράσταση. Καθώς για εμάς και σύμφωνα με τα όσα δηλώνει και ο ίδιος ο συγγραφέας : «Το θέατρο είναι χώρος συνάντησης […],είναι το πεδίο μέσα από το οποίο μπορώ να οπτικοποιήσω ότι συμβαίνει γύρω μου, να αντιδράσω και να συμπάσχω με την κατάσταση, όπως το εννοούσε ο Αριστοτέλης».

Πέτρος Νάκος

Μέθοδος…Belbel

Η πορεία του Belbel ξεκίνησε σ’ ένα κόσμο που άλλαζε δραματικά με σημείο αναφοράς την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την παγκόσμια οικονομική κρίση. Αντιμέτωπος με αυτή την ιστορική πραγματικότητα δεν επιθυμούσε απλώς να περάσει ένα μήνυμα με το θέατρο του αλλά να αφυπνίσει συνειδήσεις μ’ ένα ύφος γραφής που παραπέμπει στο βρετανικό in-yer-face theatre – που ανακαλύψαμε, κυρίως μέσω των έργων του Mark Ravenhill και της Sarah Kane – και επηρέασε ολόκληρη γενιά νεώτερων συγγραφέων δημιουργώντας ένα είδος σχολής, με στόχο την αφύπνιση του θεατή, μέσα από τη χρήση “επιθετικών” μεθόδων γραφής. Η τάση αυτή του Belbel, η οποία παρατηρήθηκε σε πολλά από τα έργα του, να χρησιμοποιεί ως θέμα τη βία, για να δώσει γροθιά στο στομάχι του θεατή, μας θυμίζει έντονα το θέατρο του Antonin Artaud.

Με μία απρόβλεπτα σκληρή και σοκαριστική γλώσσα, ο Μπελμπέλ «παίζει» με τις σιωπές και την ελλειπτική γραφή, με τον ρεαλισμό και τον σουρεαλισμό, με εμφανείς επιρροές από τον Μπέκετ και τον Μάμετ. Με ύφος, κοφτερό, ευκίνητο και άμεσο, αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις και προδίδει τις δυσλειτουργίες που μας ταλανίζουν σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Μιλάει για τις σχέσεις των ανθρώπων μέσα σε μια απάνθρωπη κοινωνία και απεικονίζει τις εντάσεις, τον επιθετικό ερωτισμό, την υποβόσκουσα βία αλλά και τη δίψα για επικοινωνία που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Σχέσεις που μεταλλάσσονται ραγδαία, ανάλογα με τους ρυθμούς της μετάλλαξης των κοινωνιών, τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο χρόνος, η επικοινωνία καθώς και η επίδραση τους στις ανθρώπινες σχέσεις είναι διαρκής και αδιάκοπη, γεγονός που καθιστά τον Belbel μία από τις πιο αντιπροσωπευτικές φωνές του σύγχρονου Καταλανικού θεάτρου. Δημιουργεί έναν λαβύρινθο χρόνου όπου οι δραματικές περίοδοι της δράσης αλληλεπιδρούν ή και ακόμα περισσότερο υπερβαίνουν την ίδια την πραγματικότητα. Χρόνος, τόπος και ονόματα δεν προσδιορίζονται, αλλά χάνονται κάπου μέσα στο οικουμενικό.

Η ενσάρκωση ηρώων χωρίς όνομα, χωρίς χαρακτήρα, χωρίς προϊστορία, με μία ελάχιστη συνέπεια συναισθημάτων, είναι πραγματικά μια ισορροπία σε τεντωμένο σκοινί, μία διάσταση της υποκριτικής τέχνης που ισορροπεί στο κενό. Το παραμικρό φάλτσο, μπορεί να γκρεμίσει όλο το οικοδόμημα. Όλα αυτά σε ένα έργο που συνδυάζει την ωμή γλώσσα με την ποίηση και τον παραλογισμό των καταστάσεων με το καταλυτικό χιούμορ.

Οι χαρακτήρες του εξωθούν και εξωθούνται στα άκρα, αγωνίζονται να ορίσουν την ζωή τους ως μέρος μιας πραγματικότητας που δυσκολεύονται να αποδεχτούν ή να αντιμετωπίσουν, και ως εκ τούτου αναγκάζονται να την «μπερδέψουν» με την φαντασία και το όνειρο, στην προσπάθειά τους να τα βγάλουν πέρα και να ισορροπήσουν σε έναν κόσμο που περιστρέφεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα.

Η δραματουργική γραφή του Belbel, χαρακτηρίζεται από την απεικόνιση των διαλυμένων ανθρώπινων σχέσεων, την προκατάληψη του θανάτου, το χρόνο και τις διεργασίες του διαταραγμένου ανθρώπινου νου.

“ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ”

Η τρομοκρατία αποτελεί τη μάστιγα του σύγχρονου κόσμου και το βασικό στοιχείο που διατρέχει το έργο και απασχολεί ουσιαστικά τον συγγραφέα. Ο Belbel καταγράφει το γεγονός, πως το να προσποιείσαι βία η να παίζεις με τη βία, έρχεσαι αντιμέτωπος με την σκληρή πραγματικότητα σε καθημερινό επίπεδο, που συχνά περνάει απαρατήρητη. Παίρνοντας θέση, καυτηριάζει, καταγγέλλει, διαμαρτύρεται και εξηγεί πώς προκύπτει το πολιτικό στοιχείο στο έργο.

«Σήμερα στο θέατρο δεν είναι ανάγκη να κάνεις πολιτική, σχολιάζοντας την τάδε πολιτική προσωπικότητα που βρίσκεται σε ένα αξίωμα αλλά χρησιμοποιώντας ένα πολύ μικρό κύτταρο, όπως είναι η οικογένεια για να σχολιάσεις την κοινωνική και πολιτική συνθήκη. Είναι μια πολύ σύγχρονη πρακτική αυτή- να μπορέσεις να δεις μέσα από την μικρή, την μεγάλη εικόνα. Να δεις από το μικρό προς το μεγαλύτερο κι όχι από πάνω προς τα κάτω».

TRAILER Παράστασης: 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ